Fas: Afrika'da Yükselen Bir Ekonomik Güç

Fas, ekonomisini çeşitlendirmeye yönelik iddialı stratejisi sayesinde artık Afrika kıtasının başlıca ekonomik güçlerinden biri olarak kendini kanıtlıyor. 2024 yılında gayri safi yurt içi hasılası 145 milyar dolara ulaşacak olan krallık, Afrika'nın en büyük altı ekonomisi arasında yer alıyor. Bu dinamiğin temelinde otomotiv, havacılık, turizm gibi stratejik sektörlerin yanı sıra yatırıma elverişli bir iklimin bulunması yatıyor. Ancak özellikle iklim değişikliğinin etkilerinden etkilenen tarım sektöründe zorluklar devam ediyor.

Otomotiv endüstrisi bugün Fas ekonomisinin temel itici güçlerinden biridir. Ülke, 2010 yılında 150.000 adet olan yıllık üretim kapasitesini 2024 yılına kadar 700.000 adede çıkararak Afrika'nın önde gelen otomobil üreticisi haline gelmiştir. Bu sektör, Fas ihracatının yaklaşık %10'unu temsil etmekte ve yıllık 15 milyar dolar civarında gelir elde etmektedir. Bu güç artışı, Renault, Peugeot, Volkswagen ve Stellantis gibi büyük üreticilerin ilgisini çekmeyi mümkün kılan proaktif bir sanayi politikasının sonucudur.

Özellikle Tanca ve Kenitra'da özel serbest bölgelerin kurulması bu sektörün büyümesini teşvik etti. 2023 yılında bu bölgelerde doğrudan ve dolaylı olarak 100.000'den fazla istihdam yaratıldı. Fas ayrıca uluslararası oyuncularla ortaklıklar geliştirerek Afrika'da elektrikli araçlar için bir merkez haline gelmeyi hedefliyor.

Fas havacılık sektörü hızlı bir büyüme yaşıyor; yıllık ihracat 2 milyar dolara yaklaşıyor ve son beş yılda yıllık %12 artış görülüyor. Boeing, Airbus, Bombardier ve Safran gibi devler, kalifiye iş gücü ve rekabetçi maliyetler nedeniyle krallıkta üretim birimleri kurdu.

Kazablanka'daki Technopole Mohammed VI, uçak montajı ve bakımında önemli bir rol oynuyor. Fas havacılık sektörü 2024 yılında 18 bin kişiye doğrudan, on binlerce kişiye de dolaylı olarak istihdam sağlayacak. Fas, yapay zeka ve otomasyonun entegre edildiği Endüstri 4.0'ı benimseyerek ileri teknoloji segmentlerinde kendini konumlandırıyor.

2024 yılında 17,4 milyondan fazla ziyaretçiyle Fas, Afrika ve Arap dünyasının önde gelen turizm merkezlerinden biri olduğunu teyit ediyor. Bu rakam, 2023 yılına göre yüzde 5'lik bir artışı temsil ediyor ve 11,2 milyar dolar gelir elde edilmesini sağlıyor.

Ülke, manzaralarının çeşitliliği, zengin tarihi mirası ve efsanevi misafirperverliğiyle baştan çıkarıyor. Marakeş, Fez ve Rabat gibi imparatorluk şehirleri ve UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndeki medinalar her yıl milyonlarca ziyaretçiyi ağırlıyor. Fas ayrıca modern ve ekolojik altyapıya yatırım yaparak sürdürülebilir ve üst düzey turizme odaklanıyor.

Fas, ekonomik performansına rağmen, gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 14'ünü oluşturan ve aktif nüfusun yaklaşık üçte birini istihdam eden tarım alanında büyük zorluklarla karşı karşıyadır. 2024 yılında yaşanan uzun süreli kuraklık, tahıl, sebze ve meyve üretimini olumsuz etkileyerek hasadı ciddi şekilde etkiledi.

Bu etkileri azaltmak için Fas, tarım sektörünün modernizasyonunu amaçlayan çeşitli reformlar başlattı. Uygulanan tedbirler arasında sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması, sürdürülebilir su yönetimi ve yenilikçi teknolojilerin devreye alınması yer alıyor. Ayrıca krallık, ekonomik ve enerji dayanıklılığını güçlendirmek amacıyla yenilenebilir enerji kapasitelerini, özellikle güneş ve rüzgar enerjisini geliştirmeye devam ediyor.

Dinamik ekonomik politikası ve iyi tanımlanmış yatırım stratejisi sayesinde Fas, Afrika'da ekonomik lider konumunu sağlamlaştırıyor. Otomotiv ve havacılık sektörlerindeki büyüme, turizm sektörünün cazibesi ve teknolojik inovasyona yönelik çabalar, krallığın gelecekteki zorluklara iyimserlikle yaklaşmasını sağlıyor. Ancak bu ivmenin sürdürülebilmesi için özellikle tarım ve doğal kaynak yönetiminde yapısal reformların yapılması gerekiyor.