Türkiye'nin küresel silah ihracatındaki payı 5 yılda iki katından fazla arttı

Önde gelen bir çatışma düşünce kuruluşunun pazartesi günü yayınladığı rapora göre, Türkiye'nin küresel silah ihracatındaki payı son beş yılda iki kattan fazla arttı. Bu dönem, savunma stratejilerinde önemli bir dönüşüme yol açan artan güvenlik zorluklarıyla karakterize edildi.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü'nün (SIPRI) verilerine göre, Türkiye'nin küresel silah ihracatındaki payı 2015-2019 döneminde yüzde 0,8'den 2020-2024 döneminde yüzde 1,7'ye çıkarak yüzde 103 arttı. Bu da Türkiye'yi küresel ölçekte en büyük 11. silah ihracatçısı konumuna getirdi.

Türkiye, son yirmi yılda milyarlarca dolar yatırım yaparak, yurt dışından ekipman alımına yoğun olarak bağımlı bir ülke olmaktan çıkıp, savunma sanayi ihtiyaçlarının neredeyse tamamını yerli sistemlerle karşılayan, önemli bir ihracatçı ülke konumuna geldi.

SIPRI verilerine göre, genel olarak küresel silah transferleri 2020-2024 döneminde önceki beş yılla hemen hemen aynı seviyedeydi. SIPRI'ye göre, 2020-2024 döneminde büyük silahların uluslararası transferlerinin hacmi 2015-2019 dönemine kıyasla %0,6 azaldı.

SIPRI verileri, silah teslimatlarının finansal değerinden ziyade hacmini ifade eder. Bu hacim yıldan yıla büyük ölçüde dalgalanabileceğinden, araştırmacılar beş yıllık dönemleri, bu durumda 2020-24 ile 2015-19'u karşılaştırır.

Veriler, ABD'nin küresel sahneye hakim olmaya devam ettiğini, ABD şirketlerinin küresel silah ihracatındaki paylarının 2015-2019 dönemindeki %35'ten 2020-24 döneminde %43'e çıktığını gösterdi.

ABD'nin silah ihracatı, küresel pazardaki payını, hemen hemen diğer sekiz ülkenin toplamıyla aynı seviyeye getirdi.

İkinci sırada %9,6'lık payla Fransa yer aldı. Ukrayna'daki savaş nedeniyle uygulanan uluslararası yaptırımlar ve iç pazarda silah talebinin artması sonucu, Rusya'nın silah ihracatı 2020-24 döneminde küresel pazarın %7,8'ine gerilerken, bir önceki dört yıllık dönemde bu oran %21 idi.

Çin'in payı yüzde 6,2'den yüzde 5,9'a, Almanya'nın payı ise yüzde 5,7'den yüzde 5,6'ya geriledi.

Türkiye'de ise 20 yıldır devam eden yatırım hamlesi, yerli hava, kara ve deniz platformlarının geliştirilmesine ön ayak olmuş ve sonuçta Türkiye'nin milyarlarca dolarlık ihracat anlaşmalarına imza atmasına vesile olmuştur.

SIPRI raporuna göre, Türkiye son 5 yılda silah ihracatının yüzde 18'ini Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE), yüzde 10'unu Pakistan'a, yüzde 9,9'unu ise Katar'a gerçekleştirdi.

Verilere göre Türkiye, 2020-2024 döneminde silah ithalatını 2015-2019 dönemine göre yüzde 33 oranında azaltmayı başardı.

Ülkenin 2015-2019 döneminde yüzde 1,7 olan silah ithalatındaki payı son 5 yılda yüzde 1,1'e geriledi ve dünyanın en büyük 22'nci ithalatçısı konumuna geldi.

Türkiye'ye en çok silah ihraç eden ülkeler yüzde 34 payla İspanya, yüzde 24 payla İtalya ve yüzde 19 payla Almanya oldu.

Avrupa'nın silah ithalatı fırladı

Rapora göre Avrupa silah ithalatı 2020-24'te %155 arttı ve Ukrayna, Rusya'nın 2022 işgalinin ardından dünyanın en büyük silah ithalatçısı oldu. SIPRI, kıtanın küresel silah ithalatının %28'ini oluşturduğunu, 2015 ile 2019 arasındaki %11'lik orana göre arttığını söyledi.

Ukrayna tek başına küresel silah ithalatının %8,8'ini oluşturuyordu ve bu ithalatın neredeyse yarısı, Başkan Donald Trump yönetiminde Kiev'e askeri yardımı durduran ABD'den geliyordu. Hindistan %8,3 payla ikinci sırada yer alırken, onu %6,8 ile Katar, %6,8 ile Suudi Arabistan ve %4,6 ile Pakistan takip etti.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, 1962 Küba Füze Krizi'nden bu yana Batı ile Rusya arasındaki en büyük çatışmaya yol açtı ve Kremlin ile Beyaz Saray, yanlış adımların Üçüncü Dünya Savaşı'nı tetikleyebileceğini söyledi.

Savaş, Avrupa'nın ABD silahlarına olan bağımlılığını bir kez daha ortaya koydu; ancak II. Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'nın güvenlik stratejisinin temeli olan transatlantik ittifakı giderek daha fazla sorgulanıyor.

SIPRI verilerine göre, ABD, 2020-2024 döneminde Avrupa'nın silah ithalatının yüzde 50'sinden fazlasını gerçekleştirdi. En büyük alıcılar arasında ise İngiltere, Hollanda ve Norveç yer aldı.

İthalattaki artış, Avrupa'nın 20 yıl aradan sonra ilk kez ABD'nin en büyük silah pazarı haline gelmesine yol açtı.

Avrupa devletleri bir bütün olarak 2020-24'te ABD silah ihracatının %35'ini oluşturdu ve bu da onları %33'lük paya sahip Orta Doğu'nun önüne koydu. Ancak, bireysel ülkeler açısından Suudi Arabistan, ABD silahlarının en büyük bireysel alıcısı olmaya devam etti.

SIPRI araştırmacıları, Avrupa ülkelerinin savunma harcamalarını artırma hamlelerinin başlıca nedenlerinden birinin ABD dış politikasındaki belirsizlikler olduğunu düşünüyor.

Avrupalı ​​liderler, Trump'ın ABD politikalarını tersine çevirmesinin ardından savunmaya daha fazla harcama yapılması planlarını geçen perşembe günü desteklediler.

SIPRI Silah Transferi Programı kıdemli araştırmacısı Pieter Wezeman, "Rusya'nın giderek daha saldırgan bir tutum sergilemesi ve Trump'ın ilk başkanlığı döneminde transatlantik ilişkilerin gerginleşmesiyle birlikte, Avrupa NATO ülkeleri silah ithalatına olan bağımlılıklarını azaltmak ve Avrupa silah sanayiini güçlendirmek için adımlar attılar" dedi.

"Ancak transatlantik silah tedarik ilişkisinin derin kökleri var. ABD'den ithalat arttı ve Avrupa NATO devletleri ABD'den hala sipariş edilen yaklaşık 500 savaş uçağı ve birçok başka silaha sahip"

Asya ve Okyanusya'nın silah ithalatı ise %21 düştü; bunun başlıca nedeni Çin'in kendi silahlarını daha fazla üretmesiydi.

SIPRI'ye göre, Ortadoğu'da İsrail'in silah ithalatı 2015-19 ile 2020-24 yılları arasında sabit kaldı.

Ancak halihazırda İsrail'e en büyük silah tedarikçisi olan (2020-24'te %66) ABD, 2023'ün sonlarından itibaren güdümlü bombalar gibi "önemli" silahların tedarikini artırıyor.

Bu durum, İsrail'in Gazze'deki soykırımcı askeri operasyonlarının ve Lübnan, Suriye, Yemen ve İran'a yönelik saldırılarının yoğunlaşmasıyla aynı zamana denk geldi.