Afrika'da enerji dönüşümünde yükselen bir lider olan Fas

Yenilenebilir enerji alanında yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için hazırlanan son uzman raporuna göre, Fas, yenilenebilir enerji yatırımları için oldukça cazip bir pazar sunuyor ve Afrika'daki enerji dönüşümünde bölgesel bir lider olarak konumlanıyor. Yazarlar, ülkenin "ülkede güneş enerjisinin gelişimini teşvik etmek için cesur adımlar attığını" belirtiyor.

Avrupa güneş fotovoltaik sektörünün önde gelen derneği olan ve yatırımcılara ve siyasi karar vericilere sektördeki politika ve stratejik kararlarında yardımcı olan Solar Power Europe, otuz sayfalık belgede, Fas güneş fotovoltaik sektörünün potansiyelini karakterize eden tüm unsurları ayrıntılı olarak açıkladı.

Raporda, Krallığın 2030 yılına kadar kurulu kapasitenin yüzde 52'sini yenilenebilir enerjiden sağlamayı hedeflediği belirtilirken, Fas'ın şu anda enerji karışımının büyük ölçüde fosil yakıtlardan oluştuğu, bunların toplam birincil enerji arzının (TPES) yaklaşık yüzde 90'ını ve elektrik arzının yaklaşık yüzde 80'ini temsil ettiği, yenilenebilir enerjilerin ise elektrik üretiminin kalan yüzde 20'sini temsil ettiği hatırlatıldı.

Fas'ın enerji karışımını yeniden dengelemek ve fosil yakıt satın alma bağımlılığını azaltmak amacıyla 2009 yılında, esas olarak rüzgar ve güneş enerjisinin geliştirilmesi yoluyla yenilenebilir enerjileri teşvik etmeyi amaçlayan Ulusal Enerji Stratejisi'ni benimsediğini açıklıyor.

Belgede Fas Güneş Planı'nın 2025'e kadar 3.000 MW ve 2030'a kadar 4.000 MW üretmeyi hedeflediği hatırlatılıyor. Solar Power Europe, "Ülkenin yenilenebilir enerjiler konusunda önemli bir potansiyeli var ve bu potansiyelin kullanımı, büyüyen ihtiyaçlarının önemli bir kısmını fosil yakıtların yerini alarak karşılamayı mümkün kılacak" diyor.

Ülkenin, kurulu elektrik üretim kapasitesinde yenilenebilir enerji payını 2030 yılına kadar yüzde 52'nin üzerine çıkarma sürecinde olduğunu kaydeden Bakanlık, bu hedefe ulaşmak için çalışmaların adım adım yürütüldüğünü kaydetti.

Böylece ONEE verilerine göre 2022 yılında yenilenebilir enerjide kurulu güç payı yaklaşık %38'i, 2023 yılında ise %41'i bulurken, bugüne kadar %45 civarına ulaştı. Benzer şekilde güneş enerjisi (fotovoltaik ve yoğunlaştırılmış güneş termal – CSP), yenilenebilir enerjiler toplam kurulu gücünün %20'sini oluşturmaktadır.

Belgede, "Fas'taki enerji sektörü son yıllarda köklü bir reform sürecinden geçerek piyasanın büyük bir bölümünü özel sektör katılımına açtı" denilerek, Fas'ın amacının "enerji karışımını çeşitlendirmeyi ve özellikle güneş, rüzgar ve hidroelektrik gibi yenilenebilir enerjilerin geliştirilmesine odaklanmayı amaçlayan iddialı bir strateji" yoluyla bağımlılığını azaltmak ve enerji güvenliğini güçlendirmek olduğu açıklandı.

Raporun yazarları, Fas'ın daha fazla özel yatırım çekmek ve şirketlerin yenilenebilir enerji alanında bugüne kadar yapılan çabaları desteklemesine olanak tanımak amacıyla elektrik piyasasını serbestleştirme yoluna devam etmesi gerektiğini vurguluyor.

"Fas'ın önemli güneş enerjisi potansiyeli son dönemde sadece Avrupalı ​​geliştiricilerin değil, aynı zamanda Avrupalı ​​güneş enerjisi üretim ekipmanı tedarikçilerinin de ilgisini çekiyor."

Kurulu kapasitenin 5 yıl içinde yüzde 52'sine ulaşmayı hedefleyen Fas'ın, "Afrika'daki enerji dönüşümünde bölgesel bir lider" olarak konumlanabileceği belirtiliyor. Pil depolama teknolojilerinin ve esnekliğin geliştirilmesi için ek yatırım ve teşviklere de ihtiyaç duyulduğuna inanıyorlar.

"Bu önlemler sadece enerji üretimini istikrara kavuşturmakla kalmayacak, aynı zamanda yenilenebilir enerjilerin şebekeye daha fazla nüfuz etmesini sağlayarak Fas'ın iddialı enerji dönüşüm hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacaktır" denildi.

Ülkenin ana elektrik talep merkezlerinin kuzeyinde yer aldığı göz önüne alındığında, güney ile kuzey arasındaki bağlantıyı geliştirmek için şebeke altyapısının güçlendirilmesi gibi başka öneriler de sunuluyor.

Ayrıca, güneş enerjisi ekipmanlarına yönelik KDV muafiyetleri ve güneş enerjisi altyapısına yönelik yatırımlarda vergi indirimleri başta olmak üzere mali ve finansal teşviklerin güçlendirilmesi ve güneş enerjisinin komşu ülkelere ihracatını kolaylaştıracak düzenlemelerin ve mekanizmaların geliştirilmesi önerilmektedir.