COP16'da Müzakereler Başarısız Oldu: Kuraklıkla Mücadele Aciliyeti Ele Alınmadı

Katılımcılar, Suudi Arabistan'ın ev sahipliği yaptığı BM görüşmelerinde kuraklığa nasıl yanıt verileceği konusunda bir anlaşmaya varamadıklarını ve bu sorunu ele alan umut edilen bağlayıcı protokolün gerisinde kaldıklarını Cumartesi günü söyledi.

Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi'nin taraflarının 12 günlük toplantısı, COP16 olarak bilinir ve taraflar bir anlaşmayı sonuçlandırmaya çalışırken planlanandan bir gün sonra Cumartesi sabahı erken saatlerde sona erdi.

Görüşmelerden önce, Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi Yürütme Sekreteri İbrahim Thiaw, dünyanın müzakerecilerin "en yaygın ve en yıkıcı çevre felaketi olan kuraklığın gidişatını değiştirebilecek cesur bir karar almasını" beklediğini söyledi.

Ancak şafaktan önce genel oturumda konuşan Thiaw, "tarafların en iyi yol konusunda anlaşmak için daha fazla zamana ihtiyaçları olduğunu" kabul etti.

Cumartesi günü yapılan bir basın açıklamasında, tarafların (196 ülke ve Avrupa Birliği) "2026'da Moğolistan'da düzenlenecek COP17'de tamamlamayı planladıkları gelecekteki küresel kuraklık rejiminin temellerini atmada önemli ilerleme kaydettikleri" belirtildi.

Riyad görüşmeleri, Kolombiya'daki biyoçeşitlilik görüşmelerinin kısmen başarısızlığa uğraması, Güney Kore'de plastik kirliliği konusunda BM anlaşmasına varılamaması ve Azerbaycan, Bakü'de düzenlenen COP29'da gelişmekte olan ülkeleri hayal kırıklığına uğratan bir iklim finansmanı anlaşmasının ardından gerçekleşti.

Londra merkezli Uluslararası Çevre ve Kalkınma Enstitüsü'nün yönetici direktörü Tom Mitchell, sonuçların "küresel müzakerelerin karşı karşıya olduğu zorlukları vurguladığını" söyledi.

"Her zamankinden daha fazla, parçalanmış jeopolitik manzara COP sürecine engel teşkil ediyor ve bazı sesler bastırılıyor.

"Bu sorunlar, bu zirvelerin ele almak üzere tasarlandığı krizlerin giderek daha acil hale geldiği bir zamanda ortaya çıkıyor."

Artan tehdit

BM, Riyad'daki görüşmelerin ikinci günü olan 3 Aralık'ta yayınlanan bir raporda, "insanların çevreyi tahrip etmesiyle körüklenen" kuraklıkların her yıl dünyaya 300 milyar dolardan fazla maliyete yol açtığını söyledi.

Kuraklıkların 2050 yılına kadar dünya nüfusunun yüzde 75'ini etkilemesi bekleniyor.

COP16'da özel müzakereleri görüşmek üzere isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan Afrika'dan bir delege, AFP'ye Afrika ülkelerinin görüşmelerin kuraklık konusunda bağlayıcı bir protokol üretmesini umduğunu söyledi.

Delege, bunun "her hükümetin daha güçlü hazırlık ve müdahale planları tasarlamaktan sorumlu tutulacağını" söyledi.

"Afrika'nın kuraklık protokolü konusunda güçlü bir birleşik cepheyle bu kadar birleştiğini ilk kez gördüm."

Anonimlik talebinde bulunan diğer iki COP16 katılımcısı da AFP'ye gelişmiş ülkelerin bağlayıcı bir protokol istemediğini ve bunun yerine Afrika ülkelerinin yetersiz gördüğü bir "çerçeve" için baskı yaptığını söyledi.

BM ajansları tarafından desteklenen küresel bir kampanya olan Save Soil'in baş teknik sorumlusu Praveena Sridhar, yerli grupların da bir protokol istediğini söyledi.

Bunun daha iyi izleme, erken uyarı sistemleri ve müdahale planları sağlayacağını söyledi.

Yine de COP16'da bir protokolün olmaması "ilerlemeyi geciktirmemeli", çünkü ulusal hükümetler hala "çiftçilerin sürdürülebilir toprak ve arazi yönetimini benimsemeleri için mali olarak destek olmak üzere bütçeler ve sübvansiyonlar" tahsis edebilir.

Finansman ihtiyaçları

Riyad görüşmelerinden önce, Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi, on yılın sonuna kadar 1,5 milyar hektar (3,7 milyar dönüm) arazinin restore edilmesi gerektiğini ve en az 2,6 trilyon dolarlık küresel yatırıma ihtiyaç olduğunu söyledi.

İlk haftada, ulusal ve bölgesel kurumlardan oluşan Arap Koordinasyon Grubu ve risk altındaki ülkelere yardım etmek için kamu ve özel paraları harekete geçirmeyi amaçlayan Riyad Küresel Kuraklık Dayanıklılığı Ortaklığı gibi kuruluşlardan 12 milyar dolardan fazla taahhüt geldi.

Aktivistler, dünyanın en büyük petrol ihracatçısı olan Suudi Arabistan'ı, geçen ay Bakü'de düzenlenen COP29 BM iklim görüşmelerinde fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılması çağrılarını zayıflatmaya çalışmakla suçladı.

Ancak çölleşme, Körfez krallığı için önemli bir sorun.

Suudi Arabistan, kuraklık dayanıklılığı ortaklığıyla birlikte, kum ve toz fırtınaları için erken uyarıyı teşvik etmek ve özel sektörü arazi korumaya dahil etmek için girişimler başlattı, Suudi Çevre Bakanı Abdulrahman AlFadley kapanış konuşmasında söyledi.

Suudi Arabistan, "ekosistemleri korumak, çölleşme ve arazi bozulmasıyla mücadele için uluslararası iş birliğini artırmak ve kuraklığı ele almak için tüm taraflarla çalışmaya" kararlıdır, dedi.

Save Soil'den Sridhar, Suudi Arabistan'ın Bakü'deki iklim görüşmelerinden daha "birleştirici" olarak tanımladığı toprakla ilgili konuların profilini yükseltmeyi başardığını söyledi.

"Toprak, tarım arazileri, çiftçiler, hayvancılıkla ilgilenmek - bu tartışmalı bir konu değil. Kimse 'Yiyecek istemiyorum' demeyecek," dedi.

"Fosil yakıtların kullanılıp kullanılmaması çok kutuplaştırıcı bir konu. Bu değil."